Badania i nauka

Badanie

Odruch Moro u pacjentów z zaburzeniami nerwicowymi i zaburzeniami osobowości

Teoretyczne podstawy badania

W literaturze opisywanych jest wiele odruchów pierwotnych, które rozwijają się w życiu płodowym i z którymi przychodzimy na świat. Badaniami nad trudnościami związanymi z ich śladową lub szczątkową obecnością po okresie naturalnej i pożądanej aktywności zajmowano się już od lat 60-tych XX wieku badając ich wpływ na rozwój motoryczny u dzieci rozwijających się prawidłowo i nieprawidłowo (Fiorentino, 1963, 1974a, 1974b, Byers, 1964), a także w przypadku problemów motorycznych i trudności z uczeniem u dzieci zdrowych (Blythe and McGlown, 1979), Freides i in., 1980, Goddard, 2002) oraz w przypadku problemów ze zdrowiem psychicznym (Akdag i in, 2003, Berger, 2012, Bradley and Sabatinelli 2003, Everett i in. 2013, Fetcho and McLean, 2009, Goddard-Blythe, 2015, Patrick i in., 1993), Poli andAngrilli, 2015, Vaidyanathan i in. 2011).

Dla zrozumienia rozwoju problemów psychicznych szczególnie interesującym odruchem jest odruch Moro (startle reflex), nazwany również wygórowanym odruchem przestrachu. Pojawia się między 9 a 12 tyg. po poczęciu, występując początkowo pod postacią odruchu cofania nazywanego odruchem/reakcją strachu paraliżującego, stopniowo dojrzewa i ok. 22-24 tygodnia życia płodowego przekształca się w odruch Moro, który powinien wypełnić swoje zadanie natychmiast po porodzie.

Odruch Moro jest instynktowną reakcją na zagrożenie, pełni rolę mechanizmu przetrwania w pierwszych miesiącach życia, powinien zostać ostatecznie wygaszony do 4 m-ca życia i zostać zastąpiony przez odruch wzdrygnięcia (Straussa). U części dzieci oraz osób dorosłych odruch Moro nie wygasza się i pozostaje aktywny bądź w szczątkowej formie (na skali od 0-4 np. na 1) bądź w maksymalnej (4). Utrzymywanie się odruchu Moro prowadzi do stałego wydzielania się adrenaliny i kortyzolu do krwi. Dodatkowo aktywacja odruchu Moro może być widoczna w przyśpieszonym oddychaniu i wzroście tętna. Wystarczy drobna zmiana położenia ciała, nagły dźwięk, bodziec dotykowy lub światło, aby aktywizować stan walki lub ucieczki, fizjologiczny stan lęku mierzalny w nagłym podwyższeniu tętna, dezorganizacji, niepokoju.

Opisywany odruch może zwiększać ryzyko, nie tylko zaburzeń zachowania i emocji ale również całościowych zaburzeń pod postacią patologii osobowości, zaburzeń nerwicowych, chorób psychicznych. Czas wygaszenia odruchu Moro jest zgodny z momentem zmiany sposobu organizacji doświadczenia, z opisanej przez psychoanalityczkę Melanie Klein tzw. pozycji schizo- paranoidalnej na pozycję depresyjną. Klein podkreślała, że około 4 mc życia dziecko przestaje funkcjonować pod wpływem dezorganizującego, prześladującego lęku, którego działanie jest determinowane czynnikami biologicznymi i który organizuje, determinuje jego sposób doświadczania. W niektórych przypadkach ten prymitywny sposób odbierania rzeczywistości zewnętrznej pozostaje trwały a osoby u których się utrzymuje, zmagają się z widocznymi i znacznie wpływającymi na ich życie, zaburzeniami psychicznymi.

Badanie

Polska adaptacja oraz walidacja Structured Interview of Personality Organization – Revised (STIPO-R) oraz wykorzystanie narzędzia w praktyce klinicznej

Teoretyczne podstawy badania

Podstawowe założenia psychodynamiczne dotyczące leczenia pacjentów z zaburzeniami osobowości mówią o tym, że zauważalne zachowania i subiektywne zaburzenia są odbiciem patologicznych cech podstawowych struktur psychologicznych.

Opracowana przez Otto Kernberga koncepcja leczenia pacjentów z zaburzeniami struktury osobowości podkreśla wagę oceny u pacjenta w procesie diagnostycznym: (1) stopnia integracji tożsamości, (2) stosowanych mechanizmów obronnych oraz (3) stopnia testowania rzeczywistości. W odróżnieniu od pacjentów z neurotyczną organizacją osobowości (ang. Neurotomia Personality Organisation NPO), którzy mają zintegrowaną tożsamość i stosują dojrzałe mechanizmy obronne, pacjenci z organizacją osobowości borderline (ang. Bordeline Personality Organisation BPO), charakteryzują się pofragmentowaną naturą własnej tożsamości i stosowaniem prymitywnych mechanizmów obronnych. Często posiadają upośledzoną kontrolę emocji, słabą jakość relacji z innymi. Ten brak wewnętrznej integracji – spójnego poczucia self – tworzy zespół rozproszenia tożsamości.

Dla klinicystów ocena stopnia integracji osobowości pozwala odróżnić pacjentów z zaburzeniami osobowości borderline (BPO) od pacjentów neurotycznych (NPO). Narzędziem, które może pozwolić dokonać takiej psychodynamicznej diagnozy różnicowej jest Zrewidowany Ustrukturyzowany Wywiad Badający Organizację Osobowości STIPO-R (The Structured Interview for Personality Organization – Revised).
Autorzy narzędzia odwołują się do koncepcji Otto Kernberga i STIPO-R wyróżniają siedem kluczowych obszarów:

• tożsamość
• zdolności do radzenia sobie
• elastyczność
• obecność prymitywnych obron
• testowanie rzeczywistości
• jakość relacji z obiektami
• wartości moralne

Według założenia paradygmatu psychodynamicznego pacjenci z niższego poziomu organizacji osobowości (BPO) będą charakteryzować się niską jakością relacji z obiektem, czyli z innymi (brak empatii, brak zdolności do utrzymywania trwałych relacji interpersonalnych), niebezpiecznym poziomem agresji (skierowanej na siebie lub innych), brakiem uporządkowanego systemu wartości (cechy i zachowania antyspołeczne).